سدیم عنصری فلزی نرم به رنگ سفید- نقره ای است و شدیدا" از لحاظ
شیمیایی فعال است. این عنصر در سال 1807 توسط Humphry Davy
دانشمند انگلیسی کشف گردید سدیم به صورت غیر ترکیبی در طبیعت
یافت نمی شود.
ترکیبات این عنصر در سنگها, خاک, اقیانوسها , دریاچه های نمک و آب های
معدنی یافت می شود.این فلز معمولا" از طریق الکترولیز کلرید سدیم ،
بوراکس و کریولیت مذاب تهیه می شود.
فراونی فلز سدیم در ستاره ها و خورشید زیاد است. خطوط D فلز سدیم در
طیف های خورشیدی به صورت برجسته ای دیده می شود. سدیم چهارمین
عنصر از نظر فراوانی در طبیعت است که میزان 2.6 درصد از ترکیب پوسته
زمین را شامل می شود. این عنصر بیشتر در فلزات آلکالی یافت می شود.
این عنصر توسط الکترولیز کلرید سدیم حاصل می شود.
این روش ارزانترین روش برای تولید فلز سدیم در چندین سال گذشته می
باشد.
بیشترین ترکیب این فلز کلرید سدیم است که در مواد معدنی مثل جوش
شیرین و نیترات سدیم و فلوئورید آلومینیوم و سدیم ، آمفیبولها ، زئولیت و
غیره وجود دارد.
سدیم فلزی واکنش پذیر است که به صورت آزاد در طبیعت یافت می شود.
سدیم عنصری نرم، شفاف، با رنگ نقره ای و شناور در آب می باشد. این
عنصر به علت میل ترکیبی شدید با اکسیژن هوا به خودی خود و به سرعت
آتش می گیرد. ولی در حرارت پایینتر از 1150 درجه آتش نمی گیرد.
فلز سدیم عنصری حیاتی در ساختارهای استرها و ترکیبات آلی است. این
فلز در ساخت آلیاژها، و تصفیه فلزات آلوده مورد استفاده قرار می گیرد. آلیاژ
سدیم و پتاسیم عامل مهم انتقال گرما هستند .
ترکیبات سدیم در صنایع مهمی چون کاغذسازی، شیشه، صابون سازی،
پارچه، صنایع شیمایی و فلزی کاربرد دارد. در صنایع صابون سازی نمک
سدیم به همراه اسیدهای چرب کاربرد دارد.
مهمترین ترکیبات سدیم دار در صنایع عبارتند از NaCl نمک طعام، Na2CO3
خاکستر جوش شیرین، NaHCO3 بی کربنات سدیم، NaOH سود سوز آور،
NaNO3 نیترات سدیم، در و تری فسفات سدیم، تری سولفات سدیم و
بوراکس Na2B4O7 . 10H2O.
برای این عنصر 13 ایزوتوپ شناخته شده است.
قیمت این فلز در صنعت حدود 15 تا 20 سنت در lb است. این فلز در بین
فلزات دیگر عنصر ارزانی است.
در موقع کار با این عنصر باید بسیار دقت نمود این عنصر را در نفت نگهدارای
می کنند چون با اکسیژن هوا به سرعت واکنش داده و اکسیده می شود.
اثرات سديم بر سلامتي انسان:
سديم يکي از ترکيبات تشکيل دهنده مواد غذايي به شمار مي رود.
معمولترين شکل استفاده سديم در مواد غذايي نمک است. سديم عنصر
شيميايي است که بدن انسان به آن نيازمند است زيرا سديم تعادل سيستم
هاي مايعات بدن را ايجاد ميکند.
همچنين سديم در سيستم عصبي و عضلات بدن مورد استفاده قرار ميگيرد.
مقدار زياد سديم باعث آسيب شديد به کليه ها ميشود و باعث افزايش
فشار خون ميگردد.
تماس سديم با آب مثلاً در هنگام عرق کردن بدن باعث تشکيل بخار
هيدروکسيد سديم ميشود. بخار هيدروکسيد سديم به پوست، چشمها،
گوش و گلو آسيب ميرساند. بخار هيدروکسيد سديم باعث عطسه و سرفه
شده و باعث سختي تنفس و در نهايت برونشيت شيميايي ميشود. بر اثر
تماس با پوست در بدن انسان خارش، سوزش، يا سوختگي جزئي و گاهي
اوقات آسيب دائمي ايجاد ميکند. اگر بخار سديم وارد چشم شود باعث
آسيب دائمي در چشم شده و سبب کاهش ديد ميشود.اثرات سديم بر محيط زيست:
مقدار سديمي که انواع مختلف ماهي ميتوانند تحمل کنند برابر 125 ppm در
96 ساعت (در آب شيرين) و مقدار سديمي که آبشش ماهي ها ميتواند
تحمل کند 88 ميلي گرم در 48 ساعت (آب شير) ميباشد.
در حالت جامد، سديم فاقد تحرک است، اگر چه در اين حالت به سرعت
رطوبت را جذب ميکند.
در حالت مايع هيدروکسيد سديم خاک شسته شده، وارد منابع آب شده و
آنها را آلوده ميکند.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عنصر سدیم:
عدد اتمی: 11
جرم اتمی: 22.98977
نقطه ذوب C° 98.7
نقطه جوشC° 883
شعاع اتمیÅ 2.23
ظرفیت: 1
رنگ: سفید نقره ای
حالت استاندارد: جامد در 298 k
نام گروه:1- قلیایی
انرژی یونیزاسیون Kj/mol 495.8
شکل الکترونی: 11s2 2s2p6 3s1
شعاع یونیÅ 1.02
الکترونگاتیوی: 0.93
حالت اکسیداسیون: 1
دانسیته: 0.971
گرمای فروپاشی Kj/mol 2.598
گرمای تبخیر Kj/mol 96.96kJ
مقاومت الکتریکی Ohm m 4.89
گرمای ویژه: J/g Ko 1.23
دوره تناوبی:3
شماره سطح انرژی : 3
اولین انرژی : 2
دومین انرژی : 8
سومین انرژی : 1
شماره ایزوتوپ : 1
ایزوتوپ:
ایزوتوپ نیمه عمر Na-22 2.6 سال
Na-23 پایدار
Na-24 14.96 ساعت
اشکال دیگر:
اکسید سدیم Na2O
هیدرید سدیم NaH
کلرید سدیم NaCl
منابع :
نمک طعام ، سطوح نمکی و انواع غذاها
کاربرد:
در پزشکی ، کشاورزی و عکاسی به کار می رود.
سدیم مایع برخی مواقع برای خنک کردن راکتور هسته ای به کار می رود.
در ساخت باطریها ، نمک طعام و شیشه به کار می رود.
شیمیایی فعال است. این عنصر در سال 1807 توسط Humphry Davy
دانشمند انگلیسی کشف گردید سدیم به صورت غیر ترکیبی در طبیعت
یافت نمی شود.
ترکیبات این عنصر در سنگها, خاک, اقیانوسها , دریاچه های نمک و آب های
معدنی یافت می شود.این فلز معمولا" از طریق الکترولیز کلرید سدیم ،
بوراکس و کریولیت مذاب تهیه می شود.
فراونی فلز سدیم در ستاره ها و خورشید زیاد است. خطوط D فلز سدیم در
طیف های خورشیدی به صورت برجسته ای دیده می شود. سدیم چهارمین
عنصر از نظر فراوانی در طبیعت است که میزان 2.6 درصد از ترکیب پوسته
زمین را شامل می شود. این عنصر بیشتر در فلزات آلکالی یافت می شود.
این عنصر توسط الکترولیز کلرید سدیم حاصل می شود.
این روش ارزانترین روش برای تولید فلز سدیم در چندین سال گذشته می
باشد.
بیشترین ترکیب این فلز کلرید سدیم است که در مواد معدنی مثل جوش
شیرین و نیترات سدیم و فلوئورید آلومینیوم و سدیم ، آمفیبولها ، زئولیت و
غیره وجود دارد.
سدیم فلزی واکنش پذیر است که به صورت آزاد در طبیعت یافت می شود.
سدیم عنصری نرم، شفاف، با رنگ نقره ای و شناور در آب می باشد. این
عنصر به علت میل ترکیبی شدید با اکسیژن هوا به خودی خود و به سرعت
آتش می گیرد. ولی در حرارت پایینتر از 1150 درجه آتش نمی گیرد.
فلز سدیم عنصری حیاتی در ساختارهای استرها و ترکیبات آلی است. این
فلز در ساخت آلیاژها، و تصفیه فلزات آلوده مورد استفاده قرار می گیرد. آلیاژ
سدیم و پتاسیم عامل مهم انتقال گرما هستند .
ترکیبات سدیم در صنایع مهمی چون کاغذسازی، شیشه، صابون سازی،
پارچه، صنایع شیمایی و فلزی کاربرد دارد. در صنایع صابون سازی نمک
سدیم به همراه اسیدهای چرب کاربرد دارد.
مهمترین ترکیبات سدیم دار در صنایع عبارتند از NaCl نمک طعام، Na2CO3
خاکستر جوش شیرین، NaHCO3 بی کربنات سدیم، NaOH سود سوز آور،
NaNO3 نیترات سدیم، در و تری فسفات سدیم، تری سولفات سدیم و
بوراکس Na2B4O7 . 10H2O.
برای این عنصر 13 ایزوتوپ شناخته شده است.
قیمت این فلز در صنعت حدود 15 تا 20 سنت در lb است. این فلز در بین
فلزات دیگر عنصر ارزانی است.
در موقع کار با این عنصر باید بسیار دقت نمود این عنصر را در نفت نگهدارای
می کنند چون با اکسیژن هوا به سرعت واکنش داده و اکسیده می شود.
اثرات سديم بر سلامتي انسان:
سديم يکي از ترکيبات تشکيل دهنده مواد غذايي به شمار مي رود.
معمولترين شکل استفاده سديم در مواد غذايي نمک است. سديم عنصر
شيميايي است که بدن انسان به آن نيازمند است زيرا سديم تعادل سيستم
هاي مايعات بدن را ايجاد ميکند.
همچنين سديم در سيستم عصبي و عضلات بدن مورد استفاده قرار ميگيرد.
مقدار زياد سديم باعث آسيب شديد به کليه ها ميشود و باعث افزايش
فشار خون ميگردد.
تماس سديم با آب مثلاً در هنگام عرق کردن بدن باعث تشکيل بخار
هيدروکسيد سديم ميشود. بخار هيدروکسيد سديم به پوست، چشمها،
گوش و گلو آسيب ميرساند. بخار هيدروکسيد سديم باعث عطسه و سرفه
شده و باعث سختي تنفس و در نهايت برونشيت شيميايي ميشود. بر اثر
تماس با پوست در بدن انسان خارش، سوزش، يا سوختگي جزئي و گاهي
اوقات آسيب دائمي ايجاد ميکند. اگر بخار سديم وارد چشم شود باعث
آسيب دائمي در چشم شده و سبب کاهش ديد ميشود.اثرات سديم بر محيط زيست:
مقدار سديمي که انواع مختلف ماهي ميتوانند تحمل کنند برابر 125 ppm در
96 ساعت (در آب شيرين) و مقدار سديمي که آبشش ماهي ها ميتواند
تحمل کند 88 ميلي گرم در 48 ساعت (آب شير) ميباشد.
در حالت جامد، سديم فاقد تحرک است، اگر چه در اين حالت به سرعت
رطوبت را جذب ميکند.
در حالت مايع هيدروکسيد سديم خاک شسته شده، وارد منابع آب شده و
آنها را آلوده ميکند.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عنصر سدیم:
عدد اتمی: 11
جرم اتمی: 22.98977
نقطه ذوب C° 98.7
نقطه جوشC° 883
شعاع اتمیÅ 2.23
ظرفیت: 1
رنگ: سفید نقره ای
حالت استاندارد: جامد در 298 k
نام گروه:1- قلیایی
انرژی یونیزاسیون Kj/mol 495.8
شکل الکترونی: 11s2 2s2p6 3s1
شعاع یونیÅ 1.02
الکترونگاتیوی: 0.93
حالت اکسیداسیون: 1
دانسیته: 0.971
گرمای فروپاشی Kj/mol 2.598
گرمای تبخیر Kj/mol 96.96kJ
مقاومت الکتریکی Ohm m 4.89
گرمای ویژه: J/g Ko 1.23
دوره تناوبی:3
شماره سطح انرژی : 3
اولین انرژی : 2
دومین انرژی : 8
سومین انرژی : 1
شماره ایزوتوپ : 1
ایزوتوپ:
ایزوتوپ نیمه عمر Na-22 2.6 سال
Na-23 پایدار
Na-24 14.96 ساعت
اشکال دیگر:
اکسید سدیم Na2O
هیدرید سدیم NaH
کلرید سدیم NaCl
منابع :
نمک طعام ، سطوح نمکی و انواع غذاها
کاربرد:
در پزشکی ، کشاورزی و عکاسی به کار می رود.
سدیم مایع برخی مواقع برای خنک کردن راکتور هسته ای به کار می رود.
در ساخت باطریها ، نمک طعام و شیشه به کار می رود.
زعفران گلخانه ای
تولید اب نوشیدنی خنک دربیابان!!!
نرم افزار متخصصین علوم شیمی محاسباتی Gaussian 09W v7.0 + GaussView v5.08 + Nanotube Modeler v1.6.4